مزار ابراهیم بن جعفر صادقزیارتگاهی، در شهر موصل از کشور عراق، به نام ابراهیم مجاب، فرزند امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) منسوب است، در حالی‌که علمای انساب برای امام صادق (علیه‌السّلام) فرزندی به نام ابراهیم ذکر نکرده‌اند؛ از دیدگاه برخی، این زیارتگاه در اصل، مسجد و مقبره ابراهیم مهرانی جرّاحی و همسرش، حسنه خاتون، بوده است که بعد از بازسازی به ابراهیم مجاب منسوب نموده‌اند. ۱ - انتساب اشتباهزیارتگاهی، در شهر موصل به امامزاده‌ای به نام «ابراهیم مجاب»، فرزند امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) منسوب است، حال آنکه می‌دانیم میان امامزادگان و نوادگان امامان، تنها ابراهیم، فرزند سید محمد عابد، فرزند امام موسی کاظم (علیه‌السّلام)، ملقب به «مجاب» بوده است و از سوی دیگر، مورخان و علمای انساب، فرزندی به نام ابراهیم، برای امام جعفر صادق (علیه‌السّلام)، ذکر نکرده‌اند، بنابراین انتساب این بقعه، به امامزاده‌ای که وجود خارجی ندارد، صحیح به نظر نمی‌رسد. ۲ - دیدگاه دیوهجیبه عقیده سعید دیوه‌جی و با استناد به کتیبه‌های موجود در این بنا، این زیارتگاه در اصل، مسجد و مقبره «ابراهیم مهرانی جرّاحی» و همسرش، حسنه خاتون، دختر قرابلی بوده است که بعدها بدرالدین لؤلؤ، ساختمان آن را بازسازی کرده و به ابراهیم مجاب، فرزند امام جعفر صادق (علیه‌السّلام)، منسوب نموده است. ابراهیم جرّاحی، حاکم قلعه جرّاحیه، از توابع موصل و از هواداران عدی بن مسافر هکاری، مؤسس طریقه عدویه بوده است که بعدها به فرقه یزیدیه، تبدیل شد. او، این مسجد و مقبره را در سال ۴۹۸ ه. ق، ساخت و پس از مرگ، در آن به خاک سپرده شد. [۱]
دیوه‌جی، سعید، الموصل فی العهد الاتابکی، ص۱۵۹.
۳ - وجود آثار قدیمی در زیارتگاهگفتنی است در این زیارتگاه، سنگ قبر سیاه‌رنگی به ابعاد ۳۳ در ۱۵ سانتی‌متر، وجود دارد که بر آن، نقش مسجدالحرام حک شده است و در حاشیه آن، کتیبه‌ای بیانگر ساخته شدن مسجد و مقبره به دست ابراهیم جراحی، وجود دارد و به علت اهمیت آن، به موزه آثار عربی در بغداد، منتقل شد و در آنجا نگهداری می‌شود. این نقش، احتمالًا قدیمی‌ترین نقش موجود از خانه کعبه و مسجدالحرام است که سالم باقی مانده [۲]
دیوه‌جی، سعید، الموصل فی العهد الاتابکی، ص۱۶۰.
و از نظر هنری و معماری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ۴ - پانویس
۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار ابراهیم بن جعفر صادق»، ج۲، ص۳۷۰. رده‌های این صفحه : زیارتگاههای شهر موصل | مزار فرزندان امام صادق
|